Renklerin Anlam ve Tarihleri "KIRMIZI"

Bugün Pelin Gülşen'in Renkler kitabından kesitlerle dolu bir yazıyla sizinleyim.

Renkler... Herşeyin anlamını taşıyan gösterişler. Peki hiç renklerin anlamları ve tarihçelerini merak ettiniz mi?

Kırmızının Anlamı:

Aşk, tutku, seks, cesaret, güç, tehlike, şiddet, heyecan, özgüven.

"Her kadın için kırmızının bir tonu vardır." -Audrey Hepburn

Kırmızının Tarihi:

Kırmızı insanlık tarihi kadar eskidir. Dillerin çoğunda siyah ve beyazdan sonra isimlendirilen ilk renk kırmızıdır. Siyah ve beyaz, karanlık ve aydınlığı temsil ederken; kromatik bir sıfat olarak görülen tek renk kırmızıdır. (Kromatik: Sanat, Sanat yapıtında renkli anlamında niteleyici olarak kullanılır.) Yine birçok dilde kırmızı; "güzel" ve "renkli" kelimeleriyle aynı kökeni taşıyor.

Kırmızı rengi anımsatan ilk imgeler "kan" ve "ateş" olmuştur. Kırmızı, hem yapıcı ve onarıcı hem de şiddet ve yıkıcı özelliklere sahiptir.

İnsanların bu rengi elde etmek için kullandığı kaynaklar; modern kimya öncesi inorganik pigmentler, hayvan ve bitkilerden elde edilern doğal boyalar, insan yapımı modern sentetik pigment ve boyalar.

Antik Mısırlılar en çok hematit taşından elde edilen, kan kırmızısı rengi kullanmışlardır.

Ayrıca kökboyası (Latince:Rubia tinctorum L.) bitkisi ve kermes böceği(Latince:Kermes vermilio Planch), deniz salyangozları(Latince:Murex) gibi hayvansal kökenli boyar maddelerde kullanmış; inorganik ve organik pigmentler oluşturmuş ve kırmızının farklı tonlarının ortaya çıkmasına büyük katkıda bulunmuşlardır.

Örneğin; "vermilion" denilen cıva sülfür ve kurşun oksitten kırmızının turuncu bir tonunu; kırmızı aşıboyasından mat tonlarını; kermes böceğinden koyu ve yoğun tonları yakalamışlardır.

İnsanların kumaşları boyamaya M.Ö. 6. Milenyum ve 4. Milenyum arasında başladığı düşünülürse, kırmızının kumaş boyamada oldukça uzun bir geçmişi olduğunu söyleyebiliriz.

Romalılar özellikle kumaş renklendirme konusunda oldukça ilerlemişlerdir. Kırmızı, Romalı sanatçıların paletinde de en fazla farklı tonu olan renk oluyordu. Günlük hayatlarında bile kırmızı rengi oturtmuş olan Romalılar, tapınakların ve kamusal binaların içinde ve dışında oldukça çok kullanmışlardır. Romalı yeni zenginler de varlıklarını göstermek için kermes böceklerinden elde edilen kırmızı kıyafetleri oldukça yaygın bir şekilde kullanmışlardır.

Aşıboyası Kırmızısı

Aşıboyası veya toprak boya, sarı ya da kırmızı demir cevherinden elde edilen doğal boyadır. Cevherin niteliğine göre; kırmızıdan turuncuya, kahverengiden sarı renge kadar çeşitlilik gösteren pigmentlerden oluşur. Bu pigment doğada oldukça yaygındır.

Bu nedenle aşıboyası en eski kırmızı formlardan biridir. Geç Taş Devri’nde yaşayan insanların bedenlerini boyamak için aşıboyası öğüttükleri yönünde kanıtlar bulunmuştur. MÖ 15000 ile 16500 yıllarında Altamira mağarası ve İspanya’daki tarih öncesi mağara resimleri, aşıboyası ile yapılan resimlerin en erken örnekleridir.

Zinober Kırmızısı

Zinober ( Cinnaber) rengi parlak ve kırmızımsı olan ve bünyesinde yüksek miktarda civa barındıran bir taştır.

Oldukça yumuşak olduğundan cıvanın zararlarının bilinmediği devirlerde Roma, Güney Amerika ve Çin’de dekoratif amaçlarla kullanılmıştır. Zinober Roma döneminde o kadar değerliydi ki, Afrika’dan gelen Mısır mavisi ve aşıboyasından daha pahalıydı.

Vermilyon Kırmızısı

Vermilyon ya da Çin kırmızısı, zincifre adlı mineralden üretilen parlak kırmızı renktir. Antik Roma dönemi süslemeleri, Rönesans dönemi resimleri ile Çin’de sıklıkla kullanılmıştır.

Pigment tipik olarak turuncu-kırmızı olsa da, bilinen bir kusuru, zamanla koyulaşarak koyu morumsu-kahverengiye dönüşmesidir. M.Ö. 4. yüzyılın başlarında ilk sentetik vermilyon üretenlerin Çinliler olduğu düşünülmektedir. Avrupa’ya Arap simyacıları tarafından getirilen boya, Rönesans ressamları, özellikle de İtalyan Ressam Titian tarafından yaygın olarak kullanılmıştır.

Crimson Kırmızısı ( Kızıl)

Bu parlak mora dönük kırmızı renk, Kermes vermilio olarak bilinen böceğinin dişilerinin kurutulmuş gövdelerinden elde edilir. Yaprak dökmeyen meşe özleri ile beslenen bu haşereler, boya ve kozmetik üretimi için ticari olarak toplanırdı. Bu renk bir zamanlar hem Amerika’da hem de Avrupa’da büyük değer görüyordu. Michelangelo resimlerde yoğun bir biçimde bu rengi kullanırdı.

Karmin Kırmızısı

Kaktüslerde bulunan minik-pullu kırmız böceklerinden elde edilen bu pigment, 15. ve 16. yüzyılın büyük ressamlarının, neredeyse tamamı tarafından kullanılan bir renk oldu.

Rembrandt, Vermeer ve Velázquez zengin bir kırmızı renk tonu elde etmek için karmin kullanan ressamlardan sadece birkaçı. Bunun sonucunda, kırmız böcekleri, 16. yüzyılda altın ve gümüşten sonra üçüncü sırada gelen değerli bir ithalat malzemesi haline geldi. Pigmentin en önemli sorunu ışığa maruz kaldığında renk değiştirmesi idi.

Kızıl Kurşun (Minimum)

Kırmızı kurşun veya minimum, başka bir toksik renktir. İlk olarak Çinliler tarafından üretildiği düşünülmektedir. Bu renk, Pers ve Hint minyatür resimlerinin yanı sıra Ortaçağ elyazmalarında da yaygın olarak kullanılmıştır. Bu iş ile uğraşan kişiye miniator, eserine de miniatura denirdi. Bu kelime bağlam açısından farklılık gösterse de günümüzde kullandığımız minyatür kelimesinin kökenidir. Minimum, genellikle vermilyon ve zinobere ucuz bir alternatif olarak karşımıza çıkar. Ancak, on birinci yüzyıldan itibaren vermilyon daha kolay erişilebilir hale gelince, yavaş yavaş ortadan kalktı.

Kadmiyum

Doğada daha çok kadmiyum sülfür (CdS) biçiminde ve çinko cevherleri arasında bulunan kadminyum en tehlikeli ağır metaller arasında yer alır.

Kadmiyumun birçok bileşiği, boyalarda sarı ve kırmızı pigment olarak yer alır. 2014 yılında bu kırmızı tonunun kullanımı yasaklandı. Ancak araştırmalar kadmiyum kırmızısının birçok sanatçının paletinin sevilen bir üyesi olmaya devam ettiğini kanıtladı.

Çin Kırmızısı

Tarih boyunca modada çeşitli kırmızı tonları öne çıktı. Ancak tasarımcı Christian Louboutin’in tercihi kendi özel kırmızısı oldu: Çin Kırmızısı (bazen Çin kırmızısı olarak da anılan vermilyonla karıştırılmamalıdır).

1992’de, kısa sürede markasının imza stili haline gelen kırmızı tabanlı ayakkabılarını çıkardı. Bu çok özel renk (Pantone 18-1663 TPX) markayla eş anlamlı hale geldi. Sonunda Louboutin’i kırmızı tabanlarını birkaç ülkede ticari marka haline getirmeye yöneltti. Günümüzde tasarımcının kırmızı tabanlı ayakkabıları zenginlik ve stilin sembolü haline gelmiş durumda.

Umarım keyifli bir içerik olmuştur. Sevgiler,

Zeynep Sercan